Danas je srijeda, 18. decembar, 353. dan 2024. Do kraja godine ima 13 dana.
1398. – Tatarski vojskovođa Timur Lenk zauzeo indijski grad Delhi.
1644. – Postavši punoljetna, na prijesto stupila švedska kraljica Kristina Augusta, koja je odmah potom okončala rat s Danskom, a 1648. i Tridesetogodišnji rat koji je Švedsku učinio velikom silom na Baltiku. Bila je jedna od najobrazovanijih žena svog vremena i na dvoru je okupljala učene ljude, uključujući francuskog filozofa, matematičara i fizičara Rene Dekarta. Abdicirala je 1654. kad je otkriveno da je tajno prešla u rimokatoličku vjeru, tada zabranjenu u Švedskoj.
1709. – Rođena ruska carica Jelisaveta Petrovna Romanov, kćerka Petra Velikog, čiju vladavinu od 1741. do 1762. nisu obilježile reforme i teritorijalna osvajanja, karakteristične za njenog oca i Katarinu Veliku, koja je postala carica nekoliko mjeseci poslije njene smrti.
1737. – Umro Italijan Antonio Stradivari, najpoznatiji svjetski graditelj violina i drugih gudačkih instrumenata, koji je napravio oko 1.100 violina, viola i gitara. S njegovim potpisom sačuvano je oko 500 violina, 12 viola i 50 violončela. Stručnjaci nisu pronikli u tajnu savršenstva rezonance njegovih violina. Zna se da je drvo kupovao u Dalmaciji, uglavnom jelovo i vrbovo, ali se ne zna hemijski sastav laka – od svijetlocrvenog do tamnocrvenog – kojim je premazivao instrumente.
1803. – Umro njemački pisac, istoričar, filozof i protestantski teolog Johan Gotfrid fon Herder, koji je djelom “Ideje o filozofiji istorije čovječanstva” znatno uticao na mladog Johana Volfganga Getea, na književni pokret “šturm und drang” i njemački romantizam. Kao filozof pokušao je da izmiri materijalizam Baruha de Spinoze s idealizmom Vilhelma Lajbnica. Bio je protivnik formalizma Imanuela Kanta. Jedno od njegovih glavnih djela je zbirka narodnih pjesama “Glasovi naroda u pjesmama”, u kojoj su i četiri srpske pjesme, uključujući “Hasanaginicu” u Geteovom prevodu.
1856. – Rođen engleski fizičar Džozef Džon Tomson, predsjednik Kraljevskog društva u Londonu, profesor Univerziteta u Kembridžu, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1906. Otkrio je 1897. elektron, takođe atomističku strukturu elektriciteta i dao naučni osnov provođenja elektriciteta kroz gasove.
1863. – Rođen austrougarski prestolonasljednik nadvojvoda Franc Ferdinand, čije je ubistvo u Sarajevu 1914. Austro-Ugarska iskoristila kao izgovor za napad na Srbiju, započevši tako Prvi svjetski rat. Bio je vrhovni inspektor austrougarske kopnene vojske i mornarice i nosilac ideje širenja Austro-Ugarske daljim porobljavanjem susjednih naroda i zemalja, prije svih Srbije. Poslije velikih demonstrativnih vojnih manevara u Bosni provokativno je izabrao srpski nacionalni praznik Vidovdan za posjetu Sarajevu, što je platio glavom.
1865. – Predstavnici pobjedničkih država Sjevera i poražene Konfederacije južnih država potvrdili su 13. amandman ustava SAD kojim je ukinuto ropstvo, ali je proteklo mnogo godina dok to nije ostvareno u praksi.
1879. – Rođen švajcarski slikar Paul Kle, koji je s Valerijem Kandinskim i Francom Markom začeo apstraktno slikarstvo i osnovao grupu “Plavi jahač”. Njegova djela čudesne mašte i bogate invencije odlikuju tanana osjećajnost i poetičnost, a dejstvo podsvjesnog koje se otkriva kroz mnogostruko simboličko značenje elemenata otvorilo je nove puteve značajne za razvoj savremenog slikarstva. Napisao je knjigu “Pedagoška bilježnica” i dnevnik “Otisci polusna”.
1903. – Američko-panamskim ugovorom zona Panamskog kanala stavljena pod kontrolu SAD.
1911. – Rođen francuski filmski režiser Žil Dasen, koji je u filmove kriminalističkog žanra unosio elemente društvenog angažmana. Početkom pedesetih godina 20. vijeka je u vrijeme makartističke desničarske histerije optužen za antiameričku djelatnost i onemogućen da radi u SAD, poslije čega je otišao u Evropu i snimao filmove naizmjenično u Francuskoj i Grčkoj. Filmovi: “Naci agent”, “Brutalna snaga”, “Goli grad”, “Rififi”, “Onaj koji mora da umre”, “Zakon”, “Nikad nedjeljom”, “Fedra”.
1913. – Rođen njemački državnik Herbert Ernst Karl Fram, poznat kao Vili Brant, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1971, kancelar Zapadne NJemačke od 1969. do 1974, kad je podnio ostavku, jer je otkriveno da je njegov blizak saradnik istočnonjemački špijun. Poslije dolaska nacista na vlast 1933. emigrirao je i u Drugom svjetskom ratu se borio u Pokretu otpora u Norveškoj. Vrativši se u zemlju poslije rata ubrzo je izbio u prvi plan u Socijaldemokratskoj partiji, a 1957. je izabran za gradonačelnika Zapadnog Berlina, ostavši na tom položaju do 1966. U koalicionoj vladi demohrišćanina Kurta Kizingera bio je vicekancelar i šef diplomatije. Poslije izbora 1969. je kao šef Socijaldemokratske stranke formirao koalicionu vladu sa liberalima. Vodio je politiku popuštanja, posebno prema istočnoevropskim zemljama – čiji je simbolični vrhunac bilo poklonjenje u prijestonici Poljske /Varšavi/ 1970. žrtvama nacizma – i veoma je doprinio stabilizaciji u Evropi. Poslije 1974. godine, kad se povukao s položaja, predvodio je Socijalističku internacionalu.
1916. – Francuzi kod Verdena, snažno utvrđene tačke na Zapadnom frontu, poslije desetomjesečne bitke u Prvom svjetskom ratu potukli Nijemce, koji su prethodno pokušali proboj masovnom ofanzivom, uz do tada neviđenu artiljerijsku pripremu. U ovoj – najmasovnijoj i najkrvavijoj bici rata – poginulo je 543.000 Francuza i 434.000 Nijemaca.
1935. – Edvard Beneš izabran za predsjednika Čehoslovačke, četiri dana poslije ostavke prvog šefa te države Tomaša Masarika.
1940. – Tajnim planom, pod šifrom “Operacija Barbarosa”, vođa nacističke Njemačke Adolf Hitler u Drugom svjetskom ratu naredio generalštabu njemačke armije da pripremi invaziju na Rusiju.
1947. – Rođen američki filmski režiser Stiven Spilberg, autor niza izuzetno finansijski uspješnih filmova. Najuspješniji je sljedbenik teorije da se mitološki obrasci tzv. masovne kulture i njenih medijskih disciplina mogu koristiti kao univerzalno upotrebljivi simboli u novom planetarnom metajeziku. Filmovi: “Nešto demonsko”, “Duel”, “Teksas ekspres”, “Ajkula”, “Bliski susret treće vrste”, trilogija o Indijani DŽonsu, “E. T. vanzemaljac”, “Park iz doba Jure”, “Šindlerova lista”.
1948. – Holandija obnovila ofanzivu u bivšoj koloniji Indoneziji, koja je proglasila nezavisnost 1945. i zarobila vladu Ahmeda Sukarna, prekršivši sporazum kojim je 1946. priznala njegovu vladu. Sukarno i još desetak vođa su otjerani u progonstvo, ali je pod pritiskom Pokreta otpora i svjetskog javnog mnjenja Holandija sporazumom u Hagu 1949. bezuslovno priznala suverenitet Indonezije.
1956. – Japan primljen u UN. Mirovni ugovor s Japanom je u septembru 1951. u San Francisku potpisalo 48 zemalja, ali ne i SSSR, s kojim je Japan okončao ratno stanje tek 19. oktobra 1956, što mu je otvorilo vrata svjetske organizacije.
1961. – Indijska armija ušla u Gou, portugalsku kolonijalnu enklavu na zapadnoj obali Indije.
1970. – U Italiji je poslije višegodišnjih sučeljavanja stupio na snagu zakon o razvodu braka, uprkos protivljenju rimokatoličke crkve.
1972. – Amerikanci u Vijetnamskom ratu otpočeli masovno bombardovanje glavnog grada Vijetnama – Hanoja i tokom 12 narednih dana i noći, nazvanih “božićnim bombardovanjem”, bombe iz džinovskih aviona “B 52” usmrtile su više od 1.600 vijetnamskih civila. Takođe je poginulo ili je zarobljeno 70 američkih pilota.
1980. – Umro ruski državnik Aleksej Nikolajevič Kosigin, bivši sovjetski premijer. U Crvenu armiju je stupio 1918. kao dobrovoljac, u 15. godini, a u vrijeme najžešćih staljinističkih čistki između 1935. i 1938. od predradnika je napredovao do direktora tekstilne fabrike i gradonačelnika Lenjingrada, poslije čega je nastavio da se uspinje ka vrhu vlasti. Od 1940. do 1953. bio je potpredsedenik Savjeta narodnih komesara, odnosno Ministarskog savjeta, a 1960. prvi potpredsjednik Ministarskog savjeta SSSR. Od 1964. – poslije pada s vlasti Nikite Hruščova – do pred smrt je obavljao dužnost predsjednika Ministarskog savjeta /premijer/.
1991. – Vođa partije Inkata Mangosutu Butelezi, rival lidera Afričkog nacionalnog kongresa Nelsona Mendele, saopštio je da se povlači iz pregovora o okončanju aparthejda u Južnoj Africi.
1995. – U Bonu održana konferencija predstavnika 31 zemlje i više međunarodnih organizacija o razoružanju i uspostavljanju međusobnog povjerenja zaraćenih strana u BiH.
1995. – U nesreći zairskog putničkog avona, koji se srušio na sjeveru Angole, poginuo 141 putnik i član posade.
1999. – Predsjednik Šri Lanke Čandrika Kumaratunga povrijeđena od eksplozije jedne od dvije bombe, kada je poginulo 33 i ranjeno 137 ljudi. Vlasti u Kolombu optužile su za te terorističke akte tamilske separatiste.
2010. – Umro Tomazo Padoa Skjopa, italijanski bankar i ekonomista, ministar ekonomije, idejni kreator evra.
2011. – Umro Vaclav Havel, nekadašnji vođa češke “plišane revolucije”, dramski pisac, prvi slobodno izabrani predsjednik Čehoslovačke i prvi predsjednik samostalne Češke.
2014. – Umrla Virna Lizi /Pjeralizi/, italijanska filmska i TV glumica.
2016. – Umrla Zaza Gabor /Sari Gabor/, američka pozorišna, filmska i TV glumica.
2023. – Predsjednik Suda BiH Ranko Debevec i bivši direktor Obavještajno-bezbjednosne agencije BiH Osman Mehmedagić uhapšeni su zbog zloupotrebe položaja.
