Posljedice NATO bombardovanja i upotrebe municije sa osiromašenim uranijumom 1995. godine na području tadašnjeg Srpskog Sarajeva postale su vidljive tek nekoliko godina poslije potpisivanja Dejtonskog mirovnog sporazuma, kada je registrovan nagli skok malignih oboljenja kod građana koji su živjeli na kontaminiranim područjima, rekao je Srni tadašnji direktor Bolnice “Žica” na Ilidži doktor Milan Pejić.
Prisjećajući se NATO bombardovanja Srpskog Sarajeva, Pejić je istakao da je to bio užasan period.
“Ne znate odakle dolazi, odjednom strašne eksplozije, a oko `Žice` se nalazilo niz vojnih objekata, od Remontnog zavoda, do kasarni Žunovnica i Ušivak do Lukavice i Jahorinskog potoka. To su bile strašne detonacije, a kasnije smo saznali da smo gađani sa projektilima sa osiromašenim uranijumom”, ispričao je Pejić, legendarni ratni hirurg.
Prema njegovim riječima, efekte upotrebe projektila sa osiromašenim uranijumom mogli su se vidjeti već negdje oko 1998. godine kada su u značajnom broju, kod svih uzrasta, počele da se pojavljuju maligna oboljenja.
“To je u direktnoj proporciji sa upotrebom osiromašenog uranijuma. Tada sam radio u bolnici u Kasindolu i te oboljele ljude sam poznavao. Mnogo više ih je bilo iz mjesta koja su gađana tom municijom. Poznavao sam ljude koji mi se javljali zbog karcinoma iz oblasti moje specijalizacije /otorinolaringologija/, gdje su ljudi koji nisu imali preduslove za takva oboljenja, dobijali tumore na dva ili tri mjesta”, ukazao je Pejić.
Pejić, koji je osnivač Bolnice “Žica”, naglasio je da niko ne može poreći da NATO bombardovanje nije u direktnoj vezi sa povećanjim brojem malignih oboljenja.
“Jedna federalna televizija intervjuisala je moje kolege i mene, koji smo tu bili cijeli rat. Inosili smo naša iskustva i zapažanja o posljedicama NATO bombardovanja. Kasnije su neki njihovi stručnjaci to negirali u medijima, govoreći da izmišljamo. Onda, nakon izvjesnog vremena kada su se oni naselili na prostor Hadžića, i pojavio se povećan broj malignih oboljenja kod djece, prije svege leukemije, cijela se priča utišala”, prisjetio se Pejić.
On je dodao i da su njegove kolege iz Kasindola na jednom simpozijumu u Hagu objelodanili njihove opservacije i iskustva sa posljedicama NATO bombardovanja projektilima sa osiromašenim uranijumom.
“Poslije je taj uranijum intenzivno korišćen prilikom bombardovanja Srbije, čije posljedice su nam svima poznate. Imamo i direktne presude koje su sudovi u Italiji donijeli u korist italijanski vojnika, koji su oboljeli, a bili stacionirani na Kosovu, koje je bilo epicentar bombardovanja”, naglasio je doktor Pejić.
Na žalost, naglašava Pejić, svi predratni podaci su ostali u Sarajevu, pa nikada nisu utvrditi tačne podatke, ali su sve kolege koji su tokom rata bile na području Srpskog Sarajeva, saglasne da je riječ o značajnom povećanju malignih oboljenja.
Pejić je podsjetio da je NATO, odnosno Snage za brze intervencije, 8. septembra 1995. godine sa Igmana granatirale Bolnicu “Žica” i ubile desetak ljudi, prije svega civila, jer niko od bolničkog osoblja nije bio vojno lice, s obzirom da niko nije radio u vojnim bolnicama.
“Vrlo dobro su znali gdje se Bolnica nalazila. Prva granata je pala nekih 400 metara od bolnice, pa su, kao da ih je neko navodio, padale sve bliže našoj ustanovi, dok nisu pogodili uz samo bolnicu. Tu je bilo autobusko stajalište i jedan improvizovani kiosk, ispred kojeg su sjedili i radnici bolnice. U blizini su bila i dva doktora, koji srećom nisu ranjeni, jer ih je zaklonio betonski objekat trafostanice”, ispričao je Pejić.
On je naveo da su iz Sarajeva tvrdili da su žrtve granatiranja bolnice preuveličane i podvaljene.
“Tvrdili su da smo prijavili mrtve koje su ranije poginule ili umrle prirodnom smrću. To nije tačno. Oni su se bavili tim stvarima i vjerovatno iz svog iskustva, kako su međunarodnoj zajednici predstavljali, pretpostavili da se i mi takvim neistinama služimo”, rekao je Pejić.
U Republici Srpskoj se 9. septembra obilježava Dan sjećanja na žrtve NATO bombardovanja, koje su snage NATO saveza izvršile od 30. avgusta do 14. septembra 1995. godine na teritoriji Republike Srpske.
Tokom NATO operacije “Namjerna sila” poginulo je 46, a ranjeno najmanje 98 pripadnika Vojske Republike Srpske, te pet pripadnika radne obaveze, podaci su Republičkog centra za istraživanje rata, ratnih zločina i nestalih lica.
U NATO bombardovanju Republike Srpske poginulo je najmanje sedam civila, dok je najmanje 21 civil ranjen.
Snage Alijanse su na teritoriju Republike Srpske bacile ukupno 1.026 bombi, među kojima je 13 krstarećih raketa tipa “tomahavk”, dok je ukupna težina bačenog eksploziva iznosila oko 10.000 tona.
Zvaničan razlog za bombardovanje Republike Srpske bilo je granatiranje sarajevske pijace Markale 28. avgusta 1995. godine, kada je UNPROFOR bez dokaza odmah za to optužio Vojsku Republike Srpske.
Inicijativa za obilježavanje Dana sjećanja na žrtve NATO bombardovanja pokrenuta je u Andrićgradu 26. avgusta 2018. godine na prijedlog Novinske agencije Republike Srpske – SRNA
