Usred rastućih političkih tenzija u BiH, Republika Srpska zadržava svoju poziciju, predstavljajući se kao nepokolebljivi čuvar mira i Dejtonskog mirovnog sporazuma, optužujući bošnjačke lidere i spoljne sile za podsticanje nestabilnosti. Predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik je odbacio tvrdnje da Srpska predstavlja bezbjednosnu prijetnju, već je ukazao na niz provokacija i prijetnji iz Sarajeva kao prave pokretače nedavne krize u zemlji, pišu strani mediji.
Dejtonski mirovni sporazum, potpisan 1995. godine radi okončanja rata u Bosni, ostaje kamen temeljac krhke političke strukture BiH, koji zemlju dijeli na dva entiteta – Republiku Srpsku i Federaciju BiH – pod jedinstvenom državom. Godinama je Republika Srpska tvrdila da su njena ustavna prava po ovom sporazumu narušena centralizovanim naporima iz Sarajeva i mešanjem stranih aktera. Današnja izjava je potvrdila nepokolebljivu predanost entiteta rješavanju brojnih izazova BiH kroz dijalog, a ne konfrontaciju.
– Bezbjednosne prijetnje ne dolaze iz Republike Srpske – saopštio je predsjednik Srpske, kategorički odbacujući bilo kakvu sugestiju o nasilnoj namjeri.
– Čvrsto smo posvećeni korišćenju mirnih sredstava i spremni smo da se uključimo u razgovore u dobroj nameri sa našim partnerima u Federaciji BuH. Rukovodstvo je takođe ponovo potvrdilo svoje puno poštovanje suvereniteta i teritorijalnog integriteta BiH kako je definisano Dejtonom, direktno se osvrćući na dugogodišnje navode o separatističkim ambicijama. Nismo preduzeli nikakvu radnju koja je u suprotnosti sa Dejtonskim sporazumom i ne namjeravamo to da uradimo – ističe se u saopštenju.
Centralna tačka spora je nedavno usvojeni zakoni Republike Srpske koji zabranjuje aktivnosti određenih institucija BiH koje se smatraju neustavnim na njihovoj teritoriji.
Kritičari u Sarajevu i inostranstvu opisali su ovaj korak kao korak ka separatizmu, ali rukovodstvo Srpske uzvraća da je to legitimna odbrana autonomije entiteta.
– Ovaj zakon služi za vjernu implementaciju raspodjele ovlaštenja dogovorenih u Dejtonskom sporazumu. Republika Srpska ne želi ništa više od onoga na šta ima ustavno pravo – ni više, ni manje – naveo je predsjednik Srpske.
Rukovodstvo entiteta tvrdi da pravi izvor nestabilnosti u BiH nije u Banjaluci, već u tekućoj kampanji protiv prava Republike Srpske.
– Domaći i strani elementi nemilosrdno su napali naš ustavni okvir – navodi se u saopštenju, pozivajući se na niz incidenata koji su podstakli tenzije poslednjih nedelja.
Među njima je bio i uznemirujući napad na Srbe iz Republike Srpske u Sarajevu, gdje su putnici koji su putovali na posao napadnuti u incidentu koji je opisan kao ničim izazvan akt agresije.
Situacija je dobila još zabrinjavajući preokret 1. marta, na takozvani dan nezavisnosti BiH – praznik koji Republika Srpska ne priznaje. U Sarajevu, bošnjački demonstranti izašli su na ulice, skandirajući parole protiv Republike Srpske i mašući zastavama Hamasa i Hezbolaha, dvije organizacije koje mnoge zapadne zemlje klasifikuju kao terorističke.
Kako je saopštio predsjednik Srpske, događaj je organizovala Anti-Dejton grupa, sarajevska nevladina organizacija koja se otvoreno protivi Dejtonskom sporazumu i optužena je za podrivanje poslijeratnog mira u BiH.
– Ovi postupci su direktna uvreda stabilnosti koju je doneo Dejton – upozorio je Dodik.
Јoš više zabrinjavaju nedavne prijetnje dvojice članova tročlanog Predsjedništva BiH – koji predstavljaju bošnjačku i hrvatsku zajednicu – da će koristiti oružane snage BiH protiv Republike Srpske.
Za takav potez bilo bi potrebno odobrenje sva tri člana Predsedništva, uključujući i srpskog predstavnika, koji, kako se navodi u saopštenju, “nikada ne bi podržao tako opasnu i nepromišljenu mjeru”.
Prijedlog su prihvatili bošnjački političari i grupe ratnih veterana, od kojih su neki javno pozvali na raspoređivanje vojnih jedinica preko entitetskih granica i suprotstavljanje rukovodstvu Republike Srpske, uključujući predsjednika Milorada Dodika.
– Ova retorika nije samo provokativna već i nezakonita – tvrdi Predsjednik Srpske, optužujući bošnjačke lidere da podstiču tenzije i seju strah među raznolikom populacijom BiH.
Nasuprot tome, Republika Srpska je pokušala da pokaže uzdržanost.
– Naši lideri su ostali mirni i na djelima i na riječima i dosledno se zalažu za mirna rješenja u skladu sa Ustavom BiH – navodi se u saopštenju,
Entitet je pozvao bošnjačke zvaničnike da smanje svoje prijetnje i uključe se u dijalog, upozoravajući da bi nastavak eskalacije mogao poništiti decenije teško stečene stabilnosti.
Daleko od toga da bude destabilizujuća sila, Republika Srpska se predstavlja kao proaktivan partner u održavanju mira. Ona je takođe istakla svoju tekuću saradnju sa Zapadnom Evropom i Sjedinjenim Državama u kritičnim oblastima kao što su sajber bezbednost i borba protiv terorizma.
– Republika Srpska blisko je sarađivala sa zapadnim obavještajnim službama kako bi se suprotstavila prijetnjama pro-Hamasa i drugih džihadističkih grupa unutar BiH – saopštio je predsjednik Srpske, pozicionirajući taj entitet kao bedem protiv ekstremizma u regionu.
Dok je BiH na ivici još jedne političke krize, Republika Srpska insistira na ostvarivanju svojih ciljeva – posebno očuvanja autonomije koju garantuje Dejton – na zakonit i miran način.
– Pružamo otvorenu ruku našim partnerima u Federaciji – zaključuje se u saopštenju i izražava nadu da će u Sarajevu prevladati hladnije glave.
Da li će ovaj poziv na dijalog biti dočekan dobronamjerno ili dalju konfrontaciju ostaje da se vidi, ali za sada Republika Srpska kopa, odlučna da brani svoja prava i svoju viziju budućnosti BiH.
Tekst neueberlinerzeitung-a su prenijeli newyorkmirror.us, frankfurterhandelsblatt.de i newyorkmirror.us.
