Tužno je i obeshrabrujuće da u BiH istorijski događaji, poput obilježavanja 1. marta u dijelu Federacije BiH, imaju takva razmimoilaženja i da se pojedinci diče i hvale tim datumima i događajima kojih bi trebalo da se stide, smatra sociolog iz Istočnog Sarajeva Vladimir Vasić.
“Deveti januar, kao Dan Republike Srpske, koji je zvanično ustanovljen prije početka tragičnog sukoba u BiH, nije u istoj istorijskoj i činjeničnoj ravni kao što je 1. mart, takozvani dan nezavisnosti BiH”, rekao je Vasić Srni.
Prema njegovom mišljenju, srpski narod mora da insistira na pominjanju važnih istorijskih događaja, ali ne u pravcu “prstom u oko” jer je “sazrelo vrijeme da se govori o tim teškim događajima sa aspekta nauke, činjenica i zdravog dijaloga”.
“Optuživanje i napadanje po automatizmu stvara otpor i revanšizam, a naši preci nisu stradali da bi se mi njihovom mučeničkom krvlju danas potkusurivali”, navodi Vasić.
On ističe da je činjenica da se “famozni” 1. mart obilježava u jednom dijelu BiH i da se, čak, naziva praznikom iako istorijski fakti govore jasno da je taj datum obilježen ubistvom golorukog srpskog svata.
“Taj datum je bio pucanj u slobodu i početak krvavog rata u BiH koji je na
koncu iznjedrio mučna stradanja svih naroda u BiH, ali 1. mart 1992. godine početak je pogroma sarajevskih Srba kojih skoro da danas i nema u Sarajevu”, podvlači Vasić.
Važno je, ističe on, njegovati istoriju i činjenično stanje, sjećajući se ovih događaja, ali srpski narod ne smije pasti u zamku da kuka nad sopstvenom sudbinom.
“Dakle, mi Srbi, opredijeljeni smo za budućnost, uz puno poštovanje ka prošlosti ali naš strateški nacionalni cilj treba da bude ostvarivanje uslova za socioekonomski, društveno politički i nacionalni progres. Istorija će sama da progovori. Koliko god se izvrtale činjenice, istina će naći svoj put, kad-tad!”, poručuje Vasić.
On zaključuje da je “opasno graditi budućnost na teoriji žrtve i na
oplakivanju sopstvene sudbine što neki uspješno rade”.
Prvog marta 1992. godine u Sarajevu je ubijen srpski svat Nikola Gardović, otac mladoženje Milana i svekar nevjeste Dijane Tambur, a ranjen pravoslavni sveštenik Radenko Miković, dok su ubice, koje muslimanska vlast u Sarajevu nije ni pokušala da pravično kazni spalile srpsku zastavu.
Protiv Nikolnog ubice Rasima Delalića Ćele tek početkom 2006. godine Kantonalno tužilaštvo u Sarajevu pokrenulo je sudski proces, koji nikada nije okončan, jer je ovaj zločinac ubijen 2008. godine u Sarajevu.
U dijelu Federacije BiH sa većinskim bošnjačkim stanovništvom 1. mart se obilježava kao takozvani dan nezavisnosti BiH, dok se ovaj datum u Republici Srpskoj ne slavi.
