Mnogi pravoslavni Hrišćani proslavljaju 7. januar kao datum Hristovog rođenja, pa tako i oni u Srpskoj, odnosno BiH, kao i u zemljama regiona, ali i nekim drugim širom svijeta. Način proslave i tradicija se bitno razlikuju od države do države iako je proslava na isti datum. Ove nacije se pozivaju na julijanski, kalendar koji prethodi gregorijanskom, prema kome veći dio svijeta proslavlja Božić.
U nekim državama samo male zajednice obilježavaju Božić na ovaj datum, a masivnije se 7. januar obilježava ili važi za „zvanični“ Božić u nekoliko država:
Rusija
Ruski pravoslavni vjernici se 39 dana prije Božića redovno mole – sve do večeri 6. januara, kada počinju svečane liturgije. Narednog dana, na praznik, porodica se okuplja oko trpeze, na kojoj se, u čast dvanaestorici apostola, nalazi 12 vrsta jela, , uključujući supu od cvekle, ribu i punjeni kupus. Vjernici 7. januara idu u crkvu i uživaju u božićnoj gozbi.
Neke domaćice pripremaju i božićni hljeb agnjec – kolač od biskvitnog tijesta u obliku jagnjeta, koji se preliva belim šećerom. Ovaj kolač simbol je žrtve koju je podnio Isus Hrist.
U nekim mjestima, u kojima se drži do tradicije i starih običaja, ispod stola se stavlja snop sijena ili slame, koji predstavlja Hristove jasle, kao i predmet od gvožđa na koji svi za stolom stavljaju noge. Vjeruje se da tako ljudi čuvaju svoje zdravlje tokom cijele godine, jer gvožđe simbolizuje snagu i izdržljivost.
Bjelorusija
Badnje veče se provodi u jedenju palačinki i ribe na stolu sa slamom ispod stolnjaka. Tradicionalno, božićna večera se služi bez mesa i sastoji se od najmanje 12 ribljih i biljnih jela i gljiva. „Kaljadi carevi“ (Božićni carevi) izvode obred koji uključuje karnevale i narodne predstave u znak obilježavanja Nove godine.
Gruzija
Gruzijska pravoslavna crkva okuplja više od tri miliona vjernika. Na dan Božića Gruzijci izlaze na ulice, priređujući tradicionalnu šetnju – Alilo. Oblače tada posebnu odjeću i ukrašavaju Čičilaki, njihovu verziju božićnog drveta. Oni čestitaju jedni drugima praznik i najmlađima dijele slatkiše. U Gruziji na Badnje veče se čeka da sat otkuca 12 puta, a zatim počinje večera uz tradicionalno gruzijsko vino.
Božićna jelka (čičalaki) napravljena je od mekanog materijala, a njene grane su ukovrdžane. Ponekad se umjesto nje može vidjeti grana lješnjaka koja je oblikovana kao drvo života i ukrašena slatkišima i voćem. Ipak, sve je popularnija jelka kakva se viđa na Zapadu.
Djeda Mraz je u Gruziji poznat kao Tovlis papa (“Tovlis babua” na zapadu zemlje), što bukvalno znači “deda snijeg”. Obično je predstavljen s dugom belom bradom, odjeven u narodnu nošnju čohu i krzneni ogrtač.
Etiopija
Proslava Božića u Etiopskoj pravoslavnoj tevahedo crkvi naziva se Gana, a prethodi joj dan posta. Mnogi hodočasnici u Etiopiji za Božić putuju u Lalibelu – kolima ili čak pješice. Po uništenim putevima putovanje ponekad traje danima, ali oni su izdržljivi jer predstoje dva važna praznika za etiopijske pravoslavce: Božić 7. januara i krštenje Isusa Hrista, odnosno Bogojavljenje 19. januara.
Horovi počinju da pjevaju na pravoslavnim obredima rano ujutru, a poslije bogosluženja muškarci i dječarci igraju igru zvanu gana (igra se sa zakrivljenim štapom i okruglom drvenom loptom, slična hokeju).
Tradicionalna božićna hrana u Etiopiji uključuje vat, gustu i začinjenu čorbu koja sadrži meso, povrće i ponekad jaja.
Na dan Božića hrišćani oblače bijelu odjeću, a mnogi se odlučuju da tog dana nose tradicionalnu odoru (šama), napravljenu od pamuka i ukrašenu svijetlim prugama pri krajevima.
Dvanaest dana poslije Božića, vjernici počinju trodnevnu proslavu Timkat, kojom se obilježava Isusovo krštenje. Važan dio ovog praznovanja je molitva tokom službe u hramu, kada odrasli ponovo oblače šame, a deca odore svojih crkvenih udruženja i krune.
Eritreja
Iako ne postoje provjereni statistički podaci o religijskoj pripadnosti eritrejskog stanovništva, prema grubim podacima oko 60 odsto stanovništva su pripadnici hrišćanstva, od čega su većina pripadnici pravoslavne vjere.
Jedna od devet etničkih grupa u Eritreji su Tigrinja (Tigrinya) i čine oko 50 odsto ukupnog stanovništva ove države. Žive u centralnim i južnim visoravnima Eritreje, a većina pripadnika su pravoslavni hrišćani.
Običaji koje su unijeli Italijani poštuju se i danas u ovoj bivšoj italijanskoj koloniji – jede se hljeb panetone i pije se kafa.
Božićni dan se provodi u slavlju sa porodicom – često uz posebno zaklanu kozu.
Moldavija
Božićne jelke se obično ukrašavaju u novogodišnjoj noći u Moldaviji, a pokloni koji se dobiju 7. januara ponekad se nazivaju novogodišnjim poklonima.
Egipat (Kopti)
Oko 15 odsto stanovništva ove afričke zemlje izjašnjavaju se kao hrišćani, a 90 odsto ovog dijela populacije spada u Kopte, koji Božić proslavljaju 7. januara.
Mjesec koji prethodi Božiću Kopti nazivaju kijahk, a svako subotnje veče ovog mjeseca provodi se u pjesmi, dok svako nedjeljno jutro vjernici idu na crkvenu službu.
Tokom 43 dana prije Božića (Adventa), od 25. novembra do 6. januara, egipatski hrišćani imaju poseban post, tokom kog se u osnovi hrane kao vegani.
Na Badnje veče goste se mesom, jajima i puterom, a sljedećeg dana ljudi se okupljaju na zabavama i proslavama.
Kazahstan
U ovoj državi, za pravoslavne vjernike, ovo je državni praznik. Porodice se okupljaju da podijele hranu i vino, dok pjevaju pjesme, plešu i nazdravljaju. Na Božić se u katedrali u Almatiju održava ponoćna liturgija.
Srbija
Badnje veče se provodi u spaljivanju hrastove grane, badnjaka, koji je odsječen u toku dana. Uveče, kada padne mrak, domaćin sa sinovima unosi u kuću pečenicu, badnjak i slamu.
Mnogi vjernici te večeri odlaze na bogosluženje, a prva osoba koja na Božić uđe u kuću, i koja simbolizuje Tri mudraca, naziva se položajnik, i ona dobija poseban poklon.
Rano ujutro na Božić, domaćica zamijesi tijesto od kojeg peče pogaču koja se zove česnica. U nju se stavlja zlatni, srebrni ili običan novčić, odozgo se bode grančicom badnjaka, i ta česnica ima ulogu slavskog kolača na Božić.
Kada svi stanu za sto, domaćin zapali svijeću, uzima kadionicu, okadi ikone i sve prisutne, nakon čega slijedi cjelodnevna božićna gozba.
Crna Gora
Glava kuće sječe badnjak i unosi ga u kuću na Badnje veče. U dom se postavlja slama koja simbolizuje jasle, a badnjak se kasnije spaljuje. Kod Crnogoraca je običaj da se badnjak okrvavi, tj. da se na njemu zakolje ono što je domaćin kuće namijenio da kolje za Božić. Na Badnji dan se obavljaju svi radovi, a najviše se vrše pripreme za Badnje veče i Božić. Treba napomenuti i to da je običaj da se na Badnji dan ništa iz kuće ne daje niti se ide kod drugoga da se što pozajmljuje.
Položajnik koji dođe prvi u kuću na Božić prvi je koji se omrsi, nakon čega ukućani mogu da se goste mesom. Tokom božićnog obroka porodica lomi veknu hljeba sa novčićem u njoj.
Na Božić, kao i na Badnje veče, skoro je nezaobilazno pjevanje uz gusle. Kada položajnik krene svojoj kući ostavlja malo novca pored badnjaka, koji uzima domaćica i daje mu neku sitnicu kao poklon.
Sjeverna Makedonija
Na porodično ognjište na Badnje veče donosi se tradicionalno hrastovo drvo (badnik). Njega sijeku glava kuće i stariji sin, dok se priprema trpeza za Badnje veče (posna večera). Balvan se isječe na tri dijela, što predstavlja Svetu trojicu, a svaki komad u kuću unosi otac.
Sin ili neki drugi član porodice prima svaki komad i stavlja ga na vatru. Dok se to radi, sin i otac razmenjuju pozdrav: „Dobro veče i srećno Badnje veče“ (dobra večer i vesel Badnik). Božićni obroci obično se sastoje od pečenog praseta i drugih svečanih jela, a slavlje traje tri dana.
Izrael
Božić se u Izraelu slavi tri puta. Katolička, Protestantska i Ruska pravoslavna crkva slave Božić 25. decembra. Grčka pravoslavna, Sirijska pravoslavna, Koptska pravoslavna i Rumunska pravoslavna crkva, između ostalih, slave Božić 6. januara, dok ga Jermenska pravoslavna crkva obilježava 18. januara.
Ukrajina
Do prošle godine Božić je 7. januara proslavljala i Ukrajina, koja sada to čini 25. decembra. Period od 7. do 14. januara bio je praznična nedjelja, u kojoj je običaj da neki ljudi posjećuju domove drugih i pevaju božićne pjesme (npr. koljadku) i blagoslove jedni druge. Kao i u Rusiji, u Ukrajini je uobičajen obrok od 12 jela za obilježavanje Badnje večeri.
Ukrajinska pravoslavna crkva i dalje obilježava Božić po julijanskom kalendaru.
Uprkos tome što je Ukrajina odlučila da se Božić u toj zemlji proslavlja 25. decembra, Ukrajinska pravoslavna crkva i dalje obilježava Božić po julijanskom kalendaru.
Ukrajinska pravoslavna crkva obilježila je Badnje veče i Božić po julijanskom kalendaru, uprkos tome što su ukrajinske vlasti odlučile da se Božić u toj zemlji proslavlja 25. decembra.
