U Srpskoj su potvrđena tri slučaja morbila. Sezona je ovčijih boginja, a ljekari očekuju da može doći i do epidemije malih boginja. Riječ je o zaraznoj bolesti koja za posljedicu može da ima jako teške komplikacije. U nastavku pročitajte šta sve treba da znate o obe vrste boginja!
Male boginje ili morbile
Male boginje, odnosno morbile, jedna su od najzaraznijih virusnih infekcija. One se prenose na više načina:
- direktnim kontaktom sa oboljelom osobom
- putem poljupca
- rukovanjem
- putem vazduha, respiratornim kapljicama koje emituje oboljela osoba (kašalj, kijanje)
- rijetko indirektnim putem preko svježe kontaminiranih predmeta
Najčešći simptomi
Poslije inkubacije (period od momenta ulaska virusa malih boginja u organizam do manifestacije oboljenja, odnosno pojave tegoba) od 7 do 18 dana, dolazi do:
- pojave povišene tjelesne temperature
- sekrecije iz nosa
- kašlja
- konjunktivitisa (vodnjikave, crvene oči, otečeni kapci)
Nabrojani simptomi malih boginja traju 2 do 4 dana, poslije čega dolazi do:
- skoka tjelesne temperature (preko 40°C)
- pojave makulopapulozne ospe prvo na licu, iza ušiju i na vratu
- ospe se potom šire na trup i ekstremitete
Oboljela osoba je zarazna poslednjeg dana inkubacije (kada je još uvek bez tegoba), 4 dana pre izbijanja ospe i 4 dana nakon izbijanja ospe, objašnjavaju iz Gradskog zavoda za javno zdravlje. Upravo je to najopasnije, jer osoba širi virus a da toga nije ni svjesna.
Komplikacije
Komplikacije su češće kod djece mlađe od 5 godina i odraslih osoba starijih od 20 godina. To su:
- zapaljenje pluća (pneumonija) – u najvećem broju slučajeva zbog ove komplikacije dolazi i do smrti
- zapaljenje srednjeg uha
- dijareja
- zapaljenje mozga
- gubitak vida
Alarmantni podaci
Zapaljenje pluća se javlja kod svake 20. oboljele osobe i oko 60 odsto slučajeva smrtnih ishoda nastaje upravo zbog ove komplikacije! Svaki hiljaditi bolesnik dobija zapaljenje mozga, dok na 1.000 oboljelih sa navedenom komplikacijom dolazi do smrtnog ishoda.
Prevencija – vakcinacija
Vakcinacija je jedina efikasna preventivna mera koja dovodi do stvaranja dugotrajnog (doživotnog) imuniteta. MMR vakcina je obavezna vakcina, dakle, nalazi se u kalendaru obavezne vakcinacije i daje se u dvije doze:
- djeci u drugoj godini života (pravovremeno data vakcina je u uzrastu od 12 -15 mjeseci)
- u 7. godini života (u okviru priprema za polazak u školu)
Varičele ili ovčije boginje
Ovčije boginje su visoko kontagiozna bolest koja pripada osipnim groznicama. Bolest je obično blaga i samoograničavajuća, kod imunokompromitovanih osoba bolest može imati i nepovoljan ishod, navode iz Gradskog zavoda za javno zdravlje Beograd. Izazivač bolesti je virus varičele, koji je patogen samo za čoveka. Rezervoar bolesti je bolestan čovjek. Virus se nalazi u sekretima i ekstremitetima respiratornog trakta i u sadržaju vezikula.
Virus je osjetljiv u spoljašnjoj sredini i brzo ga inaktivišu visoka temperatura, ultravioletni zraci i dezinfekciona sredstva.
Simptomi ovčijih boginja
Pedijatar dr Saša Milićević rekao je za Blic TV da varičela počinje kao bilo koja infekcija i odlikuje se:
- temperaturom
- malaksalošću
- lošim opštim stanjem
- sitnim tačkicama po tijelu
Infekcija se prenosi respiratornim putem kapljicama nazofaringelnog sekreta, i kontaktom sa obolelim koji ima prisutne vezikule.
“Sitne tačkice po tijelu nekada mogu da liče na ujede insekata, alergiju, ali brzo počinju da se razvijaju, obično po trupu, licu u vratu. Počinju kao bubuljice, nakon toga se pojavi vodeni vrh gore, a nekada nastanu i pustule, zamuti se vrh, nakon čega nastaju kraste. I tek kada se posljednja krastica pojavi na tijelu, dijete više nije zarazno”, kaže dr Milićević.
Osoba je zaražena dva do tri dana prije pojave osipa, kaže dr Milićević i ističe da su pravi izvori zaraze rođendani, vrtići i škole. “Inkubacija traje od 7 do 21 dan, tako da neko ko je bio u kontaktu sa osobom koja ima varičele, može i posle tri nedjelje da dobije boginje”, kaže dr Milićević.
Zaraznost prije pojave osipa
Zaraznost počinje dan ili dva pre pojave ospe i traje oko pet dana od pojave prvih vezikula. Nakon preležane bolesti, imunitet je solidan i doživotan. Inkubacija iznosi najčešće 14 do 16 dana.
“Ovčije boginje se mnogo bolje preleže ako se dijete zarazi u predškolskom uzrastu ili u školskom uzrastu. Komplikacije su mnogo rjeđe u smislu upale pluća, upale moždanih ovojnica… Ali, treba imati u vidu da se one mogu prenijeti sa djece na neku stariju osobu koja nije preležala boginje, i to može napraviti komplikacije”, kaže dr Milićević.
Treba li zaraziti svoje dijete?
Upravo zbog potencijalnih komplikacija koje sa sobom nose ovčije boginje u odraslom dobu, ono što radi veći dio roditelja jeste da namjerno zaraze svoje dete.
“Nekada i savjetujemo i to, ali kada u porodici imate i bebu, onda gledate da ona malo stasa, pa da zajedno preleži sa starijim bratom ili sestrom. Individualna situacija je da li ćemo to savjetovati ili ne, ali najčešće ako to dijete već ide u kolektiv, možemo očekivati i da beba dobije varičelu. Mada one najčešće imaju transplacentarni imunitet od majke bebe, ako je majka preležala, ali se dešava i da beba dobije varičele. Ali ako nema bebe u porodici, ako je to taj neki uzrast od tri, četiri godine, onda savjetujemo da se spoje”, rekla je dr Škorić gostujući na Nova TV. Varičele kod male djece uglavnom prolaze tako što samo svrbe, eventualno dijete može da ima blago povišenu temperaturu.
Vakcinacija
Uspješna prevencija od ovčijih boginja jedino se postiže dobijanjem vakcine protiv ove bolesti. Ova vakcina nije obavezna, a kada se primijenjuju to se radi u dvije doze, u razmaku od najmanje tri mjeseca. Dr Milićević Ističe da je mnogo bolje da djeca prime vakcinu, koja čini da dijete prvo neće dobiti varičelu, a drugo, mnogo manja šansa je da kasnije u životu dobije takozvani herpes zoster, koji je jedna od komplikacija infekcije varičele u ranom djetinjstvu, kaže dr Milićević.
Kako objašnjava, ukoliko je dijete ranije preležalo varičelu, kada mu padne imunitet u kasnijim godinama, može dobiti promjene koje idu duž nerava, bilo gde na tijelu, što stvara izuzetno jak bol i to su promjene koje podsjećaju na varičelu i javljaju se samo kod osoba koje su varičelu preležale.
