Danas je nedjelja, 22. decembar, 356. dan 2024. godine. Do kraja godine ima 10 dana.
69. – U Rimu cara Aula Vitelija ubile pristalice Tita Flavija Vespazijana, koji se u Egiptu proglasio carem.
640. – Saraceni zauzeli Aleksandriju, dvije godine nakon što su otpočeli invaziju na Egipat.
1639. – Rođen francuski pisac Žan Rasin, istaknuti predstavnik klasicizma, koji je do savršenstva doveo francusku tragediju, uprostio radnju i insistirao na psihološkoj analizi ljudskih, naročito ljubavnih strasti. Pisao je veoma melodičnim stihovima. Djela: tragedije “Andromaha”, “Fedra”, “Britanikus”, “Berenisa”, “Mitridat”, “Atalija”, komedija “Parničari”.
1666. – Umro italijanski slikar Gverčino, pripadnik bolonjske slikarske škole, vodeći barokni majstor. Najviše je oslikavao crkve i palate i posebno je poznat po kompoziciji “Aurora” u rimskoj palati Kasino Ludovizi, koja je jedan od najljepših primjera iluzionističkog slikarstva.
1790. – Ruske trupe pod komandom Aleksandra Suvorova razbile Turke i zauzele grad Ismail, važnu luku u delti Dunava.
1858. – Rođen italijanski kompozitor Đakomo Pučini, čije se opere odlikuju tipično italijanskim karakteristikama: jakim emocijama, patetičnošću i sentimentalnošću. Djela: opere “Boemi”, “Toska”, “Madam Baterflaj”, “Manon Lesko”, “Djevojka sa Zapada”, “Đani Skiki”, “Turandot” /nedovršena/.
1880. – Umrla engleska spisateljica DŽordž Eliot, koja je realistički opisivala englesku provinciju. Pri tome je otkrivala duboku osjećajnost, pomiješanu s humorom, i uvjerenje da na ljude blagotvorno djeluju iskušenja i patnje. Djela: romani “Vodenica na Flosi”, “Adam Bid”, “Sajlas Marner”, “Romola”.
1894. – Francuski artiljerijski kapetan Alfred Drajfus je, na osnovu montirane optužbe da je NJemačkoj prodavao vojne tajne, osuđen na doživotnu robiju. Poslat u jedan od najzloglasnijih zatvora na svijetu – na Đavolskim ostrvima u Francuskoj Gijani. U njegovu odbranu ustao je najslavniji pisac tog vremena – Emil Zola – koji je pod naslovom “Optužujem” u otvorenom pismu predsjedniku Republike hrabro i odlučno obrazložio sve činjenice i vatrenim riječima izrazio uvjerenje u Drajfusovu nevinost. Rehabilitovan je tek 1906, vraćen u vojsku i unaprijeđen u čin majora.
1905. – U Moskvi izbila pobuna radnika, koja je brzo ugušena u krvi.
1917. – U Brest-Litovsku u Prvom svjetskom ratu počeli mirovni pregovori NJemačke i nove ruske vlade, uspostavljene Oktobarskom revolucijom.
1940. – U saobraćajnoj nesreći poginuo američki pisac Natanijel Vest, slikar užasa ljudske sudbine. NJegovo šokantno, groteskno, gorko i satirično-komično djelo nastalo je u bolnoj konfrontaciji s najbesmislenijim i najapsurdnijim vidovima američkog društva. Djela: romani “Gospođica usamljena srca”, “Dobar milion”, “Dan skakavca”.
1942. – Američki bombarderi napali glavni grad Burme Rangun, koji su u Drugom svjetskom ratu okupirali Japanci.
1943. – Ustaše su izvršile zločin nad srpskim stanovništvom sela Bitunja Gornja, šest kilometara od Stoca. Selo je teško postradalo od hrvatskih i muslimanskih ustaša obučenih u njemačke uniforme. Na kući u kojoj je izvršen ovaj užasni zločin SUBNOR je 1964. postavio ploču na kojoj piše da su zločin izvršile “sluge okupatora”, ne pominjući imena ni nacionalnu pripadnost žrtava. U selu više nema Srba. Narednog dana, 23. decembra isti zločinci upali su u susjedno selo Zabrđe /Poljice/ i iz čista mira zapucali na srpske čobane i stoku koju su oni čuvali. Zajedno su ginuli ljudi, konji, goveda, ovce i koze i leševi su im ostali izmiješani.
1944. – Umro američki filmski glumac Hari Lengdon, glumac dječijeg lica, jedan od najupečatljivijih likova američke burleske u doba nijemog filma. Najčešće je tumačio sramežljive sanjalice, bojeći svoje likove gorkom i destruktivnom poetičnošću. Filmovi: “Siledžija”, “Dugačke pantalone”, “Troje su već gomila”.
1956. – Posljednji britanski i francuski vojnici, koji su kao agresori učestvovali u Sueckom ratu, napustili su egipatski lučki grad Port Said.
1958. – Francuska i Egipat na dvogodišnjicu Sueckog rata potpisali trgovinski ugovor.
1968. – Sjeverna Koreja oslobodila 82 člana posade američkog špijunskog broda “Pueblo”, 11 mjeseci pošto je sjevernokorejska mornarica zarobila brod, uhvativši ga u nedozvoljenoj misiji.
1969. – Umro američki filmski režiser austrijskog porijekla DŽozef fon Šternberg, vizuelni perfekcionista, majstor osvjetljenja i kontrasta. Podjednako je upečatljiv u epskim scenama i u krupnim planovima izrazite plastičnosti i senzibiliteta, što je umnogome rezultat sjajne saradnje s glumicom Marlen Ditrih. Filmovi: “Podzemlje”, “Plavi anđeo”, “Maroko”, “Jedna američka tragedija”, “Šangaj ekspres”, “Plava Venera”, “Crvena kraljica”, “Đavo je žena”, “Šangajsko podzemlje”, “Makao”.
1979. – Umro američki filmski producent Deril Frensis – Zanuk, koji je 1933. osnovao filmsku kompaniju “Tventi senčeri foks”. Bio je producent niza značajnih filmova: “Plodovi gnjeva”, “Sve o Evi”, “Viva Zapata!”, “Najduži dan”, “Korijeni neba”, “Mladi gospodin Linkoln”.
1988. – Južna Afrika potpisala sporazum sa UN, kojim je dala nezavisnost Namibiji, posljednjoj koloniji u Africi, bivšoj njemačkoj koloniji, od Prvog svjetskog rata pod upravom Južne Afrike.
1989. – Umro irski pisac Semjuel Beket, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1969, koji je 1953. dramom “Čekajući Godoa”, najznačajnijim dramskim tekstom epohe, otvorio eru “drame apsurda”. U njegovim djelima dominira raspad građanskog društva, dehumanizujuća slika čovjeka i beznadežna situacija neobičnih bića na kraju svijeta i vremena, što simboliše apsurdnost ljudske egzistencije. Živio u Francuskoj i pisao na francuskom jeziku, smatrajući da se tek na stranom jeziku može pisati bez stila, što je bio njegov ideal. Ostala djela: roman “Marfi”, trilogija “Moloa”, “Malone umire”, “Neimenljivi”, drame “Kraj igre”, “Posljednja traka”, “Igre bez riječi”, “Srećni dani”, “Igra”, “Ne ja”.
1989. – Rumunski predsjednik Nikolae Čaušesku sa suprugom Elenom helikopterom pobjegao iz Bukurešta, čime je poslije 24 godine okončana njegova diktatorska vladavina. Uskoro su uhapšeni i tri dana kasnije strijeljani u Trgovištu.
1990. – Bivši lider sindikata “Solidarnost” Leh Valensa poslije izborne pobjede preuzeo dužnost predsjednika Poljske.
1992. – U Tripoliju saopšteno da je poginulo svih 158 Libijaca i stranaca prilikom pada libijskog aviona “boing 727”. Avion je letio na domaćoj liniji.
1993. – Umro srpski pisac i likovni kritičar jevrejskog porijekla Oto Bihalji – Merin, koji je s bratom Pavlom 1928. osnovao izdavačku kuću “Nolit” i uređivao književno-politički časopis “Nova literatura”. Zbog procesa Otokaru Keršovaniju bio je prinuđen da emigrira i u NJemačkoj je uređivao časopis proleterskih pisaca “Linkskurve”. Kao aktivni antifašista 1933. je u Parizu osnovao Institut za borbu protiv fašizma, a 1936. je otišao u Španiju, gdje se na strani republikanaca borio protiv fašističkih snaga Fransiska Franka. Likovnim i književnim studijama znatno je doprinio tumačenju i shvatanju savremenog stvaralaštva. Djela: roman “Doviđenja u oktobru”, eseji i umjetnička kritika “Osvajanje neba”, “Misli i boje”, “Susreti sa mojim vremenom”, “Jugoslovenska skulptura XX vijeka”, “Graditelji moderne misli”, “Naivna slika svijeta”, “Prodori moderne umjetnosti”, “Kraj umjetnosti u doba nauke?”, “Maske svijeta”, “Revizija umjetnosti”, “Modern German art”, “Goja i mi”, “Kapričosi”, “Užasi rata”, “Anri Ruso, život i djelo” , monografije “Krsto Hegedušić”, “Gabrijel Stupica”, “Bogosav Živković”, “Vangel Naumovski”, djelo o Španskom građanskom ratu “Španija između smrti i rađanja.
2000. – Šef ruske medijske grupe “Medija most” Vladimir Gusinski pušten iz zatvora u Španiji uz kauciju od milijardu pezeta /šest miliona evra/.
2001. – Savjet ministara potvrdio odluku federalnog Ministarstva unutrašnjih poslova o oduzimanju državljanstva za 94 lica, uglavnom iz islamskih zemalja, koja su državljanstvo BiH stekla na nezakonit način.
2004. – Dvojica francuskih novinara doputovala u Pariz nakon što ih je u Iraku oslobodila militantna iračka grupa, koja ih je držala u zatočeništvu četiri mjeseca.
2009. – Evropski sud za ljudska prava u Strazburu osudio BiH zbog diskriminacije Jevreja i Roma, jer im uskraćeno pravo da učestvuju u izborima, uključujući i mogućnosti da budu birani na najviše funkcije.
